Misselijkheid, een opgeblazen gevoel of pijn in de bovenbuik. Het zijn slechts enkele maagklachten waarmee mensen dagelijks de dokterspraktijk binnenwandelen. De precieze oorzaak valt meestal moeilijk te achterhalen. De lijst met mogelijke boosdoeners is immers lang: van een voedselvergiftiging tot slechte eetgewoonten. Maar ook stress ligt vaak aan de basis van maagklachten. Wat nu?

Stress uit zich in verschillende vormen. Er zijn onschuldige, tijdelijke varianten: je weet niet wat gezegd op je eerste date of tijdens de autorit richting je zuiderse vakantiebestemming vraagt je partner plots of de achterdeur wel goed op slot is. Na enkele minuten word je meestal vanzelf terug rustig.

In andere gevallen is de stress echter minder vluchtig. Stress heeft dan diepere wortels. Ze sleept aan en wordt problematisch. Je weet bijvoorbeeld niet hoe je deze maand de rekeningen zal betalen, op het werk staan er vijf strakke deadlines op het programma en je partner is vaker weg van huis dan je lief is. Dan is het tijd voor actie.

Wat doet stress met ons?

Stress heeft een behoorlijke impact op lichaam en brein. Enkele veel voorkomende reacties zijn:

• lichamelijk: duizeligheid, hoge bloeddruk, hoofdpijn, maag- en darmklachten, slapeloosheid, verzwakt immuunsysteem, meer transpiratie;
• mentaal: besluiteloosheid, concentratieproblemen, onrust, laag zelfvertrouwen, isolement, angstig gedrag;
• emotioneel: bezorgdheid, boosheid, ergernis;
• gedragsmatig: meer drinken en/of roken, meer of minder eetlust, klagen, medicijnen innemen, snoepen.

Door de symptomen van stress tijdig te herkennen, kan je op zoek gaan naar strategieën om je stressniveau onder controle te houden.

The little brain

Bij de lichamelijke reacties spelen maag- en darmklachten een voorname rol. Wat zich in je hoofd afspeelt, heeft invloed op je maag. De uitspraak ‘ergens de buik vol van hebben’ komt dan ook niet uit de lucht gevallen. Ook ‘zwaar op de maag liggen’, ‘je buikgevoel volgen’, ‘ergens mee in de maag zitten’ of het kleurrijke ‘vlinders in je buik hebben’ klinken je vast bekend in de oren.

Het darmstelsel omvat ongeveer 100 miljoen zenuwcellen, waardoor de maag het op één na grootste zenuwcentrum van ons lichaam herbergt, na de hersenen. Engelstalige wetenschappers spreken daarom vaak over ‘the little brain’. Beide organen sturen voortdurend informatie naar elkaar via neurotransmitters: je maag heeft als het ware een hotline met je brein. Het hoeft dus niet te verwonderen dat stressvolle situaties zich regelmatig vertalen in maagklachten.

Vicieuze cirkel

Bij fysiek gevaar gaan de alarmbellen in je lichaam af. Je bloeddruk stijgt, je hartslag verhoogt, je ademhaling versnelt, spieren spannen zich op en je spijsvertering vertraagt of stopt. Het lichaam verkeert dan in de hoogste staat van paraatheid en maakt zich klaar voor actie, de zogeheten ‘fight-or-flight’-status. Hormonen als adrenaline en cortisol komen vrij en zorgen ervoor dat je gepast reageert op (potentiële) noodsituaties. Dat voel je natuurlijk in je buik. Je kan onder andere last krijgen van diarree, constipatie, buikpijn, winderigheid of maagkrampen.

Mentale druk leidt ook tot deze lichamelijke reacties, en dat kan voor problemen zorgen. Bij aanhoudende stress maken we te veel ‘stresshormonen’ aan. Zo stapelen de maagklachten zich op. En maagklachten waarvan we de oorzaak niet kennen, leiden tot stress, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat.

Hoe omgaan met maagklachten?

Om maagklachten doeltreffend aan te pakken, is het cruciaal om de oorzaak te kennen. Vaak speelt er een combinatie van factoren. De 10 meest voorkomende boosdoeners zijn:

1. eetgewoontes: overmatig, snel, vet of sterk gekruid eten;
2. drinkgewoontes: overmatig drinken van koffie of alcohol;
3. roken;
4. inname van bepaalde geneesmiddelen (lees steeds de bijsluiter);
5. maagzweer;
6. voedselvergiftiging;
7. bacteriën;
8. allergieën
9. zwangerschap
10. stress!

Indien stress aan de basis ligt van je maagklachten, lijkt een eenvoudige, snelle oplossing vaak veraf. Je maagfuncties ‘resetten’ met medicijnen biedt geen langdurige oplossing. Gelukkig zijn er wel wat zaken die je zelf kan doen:

• eet gezond: magnesiumrijk voedsel vermindert stress. Kies daarom steeds voor volkoren varianten en eet minimaal 300 gram groenten per dag. Je maag zal er snel voordeel van ondervinden.
• beweeg: door te bewegen maakt je lichaam endorfine aan, waar je gelukkiger van wordt. Bovendien verdringt endorfine de stresshormonen.
• neem een warme douche: door de warmte ontspannen je spieren.

Je stressniveau onder controle houden, is waarschijnlijk het beste recept voor een goede verstandhouding met je maag. Volg je deze vijf vuistregels, dan doe je al het halve werk.