Stress herkennen: wat zijn de symptomen?
Stress is niet meer uit ons dagelijks leven weg te denken. Het komt voor op het werk, op school, thuis en in onze relaties. In tegenstelling tot de gangbare definitie ervan, is stress niet per se een negatief verschijnsel. Maar als die stress je leven overheerst, heeft dit mogelijks een impact hebben op je gezondheid. Stress op zo’n momenten herkennen en een halt toeroepen, kan alleen als je weet op welke signalen je moet letten, en vooral: hoe je met deze signalen omgaat.
Herken de symptomen van stress
Het menselijk lichaam is een bijzondere machine. Het zorgt ervoor dat we kunnen bewegen, leven en communiceren. Maar wat we weleens durven vergeten, is dat het ons ook waarschuwt voor bedreigingen of gevaar. Bij stress en overspannenheid is dat het geval: vaak weet ons lichaam al veel eerder dan wijzelf dat er iets misgaat.
Met deze symptomen luidt jouw lichaam mogelijks de alarmbel:
- aanhoudende vermoeidheid
- hartkloppingen
- hoofdpijn / migraine
- misselijkheid
- maagklachten en spijsverteringsklachten
- versnelde hartslag / ademhaling
- slaapproblemen
- gebrek aan eetlust / overmatig eten
- concentratieproblemen
- nek- / schouder- / rugklachten
Wist je dat? Het alarmsysteem van je lichaam treedt automatisch in werking in stressvolle situaties. Stress triggert namelijk de oeroude fight-or-flight-reactie, die ervoor zorgt dat je lichaam de alertheid en energie heeft om een situatie te controleren of te ontvluchten. Normaal volgt er ontspanning na het verdwijnen van de stressfactor. Maar bij langdurige stress verstoort het sociaal en professioneel functioneren. Probeer bij jezelf te herkennen wat voor jou de signalen zijn dat je te veel hooi op je vork neemt. Zo kun je vroegtijdig ingrijpen. |
Maar om jezelf weerbaar te maken tegen stress, is het belangrijk om de onderliggende oorzaken (zoals angsten, onzekerheden,…) aan te pakken.
Drie fases: alarm, weerstand en uitputting
Fase 1: alarm
In een eerste, kortstondige fase is stress iets positief. Een gezonde dosis druk geeft je namelijk dat extra duwtje in de rug om optimaal te presteren. Het moment dat je stress ervaart, scheidt je lichaam naast cortisol, adrenaline af. Dit hormoon wordt geproduceerd in de bijnieren en zorgt voor een verhoogde hartslag, grotere spanning in de spieren en dat het bloed sneller gaat stromen. Kortom, het zorgt ervoor dat we in een fractie van een seconde kunnen reageren.
Fase 2: weerstand
In deze fase probeert je lichaam om zo goed mogelijk te blijven functioneren ondanks alle hormonale turbulentie. Je lichaam maakt het stresshormoon cortisol aan dat – net zoals adrenaline – wordt aangemaakt in je bijnieren. Omdat cortisol je voorbereidt om langere tijd intensief te werken, verhoogt het je hartslag en kan zuurstof sneller rondgepompt worden doorheen je lichaam. Daardoor verhoogt de suikeropname in je spieren en dus ook je bloedsuikerspiegel. Gevolg? Je lichaam krijgt opnieuw de energie die het nodig heeft om optimaal te presteren.
Als deze situatie echter aanhoudt, komt je lichaam in verzet. Het lichaam blijft in overlevingsmodus staan en ervaart geen periode van rust. Zo verlies je je mogelijks je goede nachtrust, met vermoeidheid als gevolg. En zo start een negatieve spiraal: de vicieuze cirkel van stress.
Fase 3: uitputting
Cortisol heeft op korte termijn niet direct een grote impact op je welzijn. Maar houdt de stressprikkel aan (onzekerheid, ziekte, angstige persoonlijkheid…), kan je lichaam de verhoogde cortisolproductie niet meer aan en raakt de bijnier uitgeput, waardoor de productie van cortisol lager wordt dan normaal. Deze situatie geeft mogelijks aanleiding tot een burn-out.
Hoe stress vermijden
De weerbaarheid tegen stress verschilt van persoon tot persoon. Maar evengoed je persoonlijkheid, situationele of omgevingsfactoren bepalen je stressbestendigheid op dat moment. Grijp tijdig in als je merkt dat de stress toeneemt. Want hoe langer je ermee rondloopt, hoe moeilijker het is om ervan te herstellen.
Deze handige tips helpen je alvast op weg:
- Zoek de natuur op
Dat de natuur de ideale plek is om tot rust te komen, hoeven we niemand uit te leggen. Buitenlucht doet een mens goed en helpt te ontspannen, te relativeren en los te laten. Een wandeling in de natuur kan al genoeg zijn om een nieuwe werkweek met een heldere geest in te gaan. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal pik je een hoop voordelen mee als je regelmatig je wandelschoenen aantrekt.
- Mediteer en let op je ademhaling
Als je tot rust bent gekomen, kan meditatie je verder helpen bij het verminderen van stress. Meditatie begint bij je ademhaling. Word je bewust van je ademhaling en voel hoe je in tijden van stress hoog en oppervlakkig ademhaalt. Als je het gevoel van stress wilt verminderen, haal dan rustig en diep adem via je buik. Mediteren verlaagt je hartslag, vermindert de aanmaak van stresshormonen en verlaagt je bloeddruk.
- Stressmanagement
Zit je vooral met stress op het werk? Stressmanagement leert je omgaan met druk in intense situaties. Van het leren identificeren van stressfactoren tot het bepalen van je grenzen tussen werk en privé.De oorzaak van je stress herkennen, is een goede eerste stap. Weet je waarom je je zo druk maakt en geen rust kan vinden? Schrijf eens op wat er zoal speelt in je leven. Weet je wat de stressveroorzakers zijn? Kijk of je ze kan schrappen of minimaliseren. Je gezondheid vaart er wel bij. Ook het maken van een prioriteitenlijstje helpt. Het opschrijven van je taken zorgt dat je er niet langer aan hoeft te denken en dat geeft rust en ruimte in je hoofd.
Welke job je ook doet, tijd vrijmaken voor jezelf en je gezin is een must. Neem af en toe volledig afstand van je werk en rust grondig uit door bijvoorbeeld een vakantie in te plannen en er even tussenuit te gaan.
- Planten tegen stress
Kan je nog wat extra ondersteuning gebruiken in tijden van stress? Ook moeder natuur kan soelaas bieden. Planten zoals Passiebloem (Passiflora incarnata), haver (Avena sativa), citroenmelisse (Melissa officinalis) en valeriaan (Valeriana officinalis) worden gebruikt in verschillende geneesmiddelen om de symptomen van stress op een natuurlijke wijze aan te pakken.
Stress volledig vermijden is onmogelijk. Belangrijk is om toenemende stress een halt toe te roepen en erger te voorkomen.