Heesheid, iedereen heeft er wel eens last van. Meestal is het onschuldig en vaak verdwijnt het vanzelf. Toch kan het erg vervelend zijn. Bijvoorbeeld als je hees bent nét voor die belangrijke vergadering of dat ene grote feest. Soms sleept heesheid een hele tijd aan. Met deze tips kan je die hese stem de baas.

Symptomen van heesheid

In veel gevallen duikt de heesheid onverwachts op. Wanneer er sprake is van chronische heesheid daarentegen, zal de heesheid vaak ’s morgens meer uitgesproken zijn.

Dit ongemak van de stembanden kan soms ook gepaard gaan met keelpijn, pijn achter het borstbeen, zure oprispingen tot in de mond en slikklachten. Deze klachten wijzen meestal op een onderliggende oorzaak van de heesheid.

Wat veroorzaakt heesheid?

Een hese stem kan verschillende oorzaken hebben: organische, neurologische of functionele.

Organische oorzaken zijn aandoeningen die een ontsteking van de stembanden veroorzaken zoals een luchtwegeninfectie en typisch anatomische veranderingen die impact hebben op de stembanden zoals stembandknobbeltjes.

Bepaalde neurologische oorzaken zoals de ziekte van Parkinson tasten de zenuwen of spieren aan waardoor ook de stembanden beschadigd worden.

Functionele stoornissen ontstaan dan weer door een verkeerd stemgebruik.

De organische oorzaken, zoals een verkoudheid of een keelontsteking, en de functionele stoornissen, zoals de overbelasting van de stembanden, komen het vaakst voor.

Ontsteking van de luchtwegen

Bij een verkoudheid of keelontsteking kunnen de stembanden ontsteken en op een abnormale manier trillen door de ontstoken en gezwollen slijmvliezen. Hier is de heesheid meestal van korte duur en verdwijnt die samen met de ontsteking.

Overbelasting van de stembanden

Hoe lang de heesheid duurt, hangt af van hoe je stem precies overbelast raakt. Blijft de overbelasting van je stem beperkt tot enkele uren luider praten tijdens een evenement, dan zal de heesheid slechts enkele dagen duren. Het probleem van een hese stem kan echter langer aanslepen wanneer je permanent een verkeerde stemtechniek hanteert en erg veel of luid praat.

Bij een langdurige overbelasting kunnen uitzonderlijk stemknobbeltjes ontstaan. Deze plaatselijke verdikkingen van de stembanden komen vooral bij vrouwen en kinderen voor. Soms vormen zich goedaardige verdikkingen zoals poliepen of granulomen.

Maagzuur als boosdoener

Veel minder geweten is dat heesheid ook het gevolg kan zijn van maagzuuroprispingen, ook wel gekend als reflux. Wanneer deze oprispingen in de buurt van het strottenhoofd komen, dan kan de stem hees worden. Wanneer de oprispingen in de slaap voorkomen of net niet tot in de mond komen, blijven ze soms onopgemerkt.

Chronische hoest & rook

De slijmvliezen van het strottenhoofd kunnen ook geïrriteerd raken door veelvuldig en langdurig hoesten zoals dat bijvoorbeeld het geval is bij een chronische bronchitis.

Daarnaast worden de slijmvliezen in de keel droog en raakt het strottenhoofd geïrriteerd door rook, denk dan niet enkel aan roken, maar ook aan bv. rook van een haardvuur. Met heesheid tot gevolg.

Uitzonderlijke oorzaken

Heesheid kan in uitzonderlijke gevallen een aangeboren lichamelijke afwijking of het gevolg van schade aan de stemzenuw of het strottenhoofd (na een ongeval) zijn. In het ergste geval wijst heesheid op een gezwel of een tumor.

Risicofactoren

Naast deze dieperliggende oorzaken zijn er ook enkele risicofactoren die een hese stem in de hand kunnen werken. Het gaat hier om hormonale schommelingen, stress, bepaalde voedingswaren en toenemende leeftijd.

Enkele tips tegen heesheid

1. Gun je stem rust

Gun je stem wat rust. Praat niet te veel en zeker ook niet te luid. Als je merkt dat praten moeite kost of pijn doet, praat dan gewoon even niet. Duik in een boek en gebruik post-its als je echt iets duidelijk moet maken.

Vermijd tijdelijk plekken met veel achtergrondlawaai waar je vaak luider moet praten. Probeer ook lang fluisteren te vermijden. Het belast je stem namelijk meer dan gewoon praten.

2. Smeer je stem

Drinken houdt je keel en slijmvliezen vochtig. Drink daarom voldoende. Denk daarbij niet enkel aan water. Ook warme dranken kunnen heilzaam zijn. Probeer suikerhoudende dranken, dranken met cafeïne en alcoholische dranken dan weer te vermijden. Ook zeer gekruide voeding ga je beter even uit de weg.

3. Draag zorg voor je stem

Probeer zoveel mogelijk langs je neus te ademen. Want adem je langs je mond, dan droogt je keel sneller uit. Ook een goeie neushygiëne helpt. Stoom daarom best regelmatig wanneer je last hebt van heesheid. Zo houd je je neus goed vrij. Ben je verkouden, spoel dan af en toe je neus met een zoutoplossing. Je stem zal er wel bij varen.

Hou ook de luchtvochtigheid in de leef- en slaapruimtes in de gaten. Droge lucht droogt je keel immers uit en kan daardoor op de stembanden werken.

4. Vermijd rook

Rook kan je keel en je slijmvliezen uitdrogen en irriteren. Vermijd daarom rokerige ruimtes … en rook niet.

5. Gebruik de juiste spreektechniek

Een goede stemtechniek hanteren is essentieel om stemklachten in het algemeen en heesheid in het bijzonder te vermijden. Spreken doe je best vanuit je buik. Daardoor zet je geen constante druk op je keel. Helpt dit niet voldoende, dan kan een logopedist je helpen om een andere spreektechniek aan te leren. Ook hoe je loopt en staat, kan daarin een rol spelen.

Heb je een beroep waarin je vaker of luider moet praten, dan pak je het probleem best snel aan. Anders riskeer je een altijd terugkerend probleem te hebben. Langdurige overbelasting van je stem kan bovendien uitzonderlijk leiden tot stemknobbeltjes of poliepen. Die kunnen soms weer verdwijnen door correct te leren spreken.

6. Vermijd kuchen of schrapen

Vermijd geregeld kuchen of schrapen. Probeer ook niet langdurig luid te praten. Ook roepen, schreeuwen of gillen zijn uit den boze.

7. Warm je stem op

Door enkele minuten te neuriën, best op een lage toonhoogte, kan je je stem opwarmen. Neuriën ontspant ook. Daardoor begin je minder gespannen aan het spreken en belast je je stem minder. Volg eventueel stemtraining om te weten hoe je je best voorbereidt op het spreken.

Wanneer is er meer aan de hand?

Heb je regelmatig last van een hese stem zonder dat dit vanzelf weer overgaat, praat er dan over met je huisarts. Die verwijst je mogelijk door naar een neus-keel-oor-specialist.

Heb je naast heesheid bijvoorbeeld ook pijn bij het slikken, ga dan zeker bij je huisarts langs.

Referenties

• https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/heesheid
• https://gezondheid.be
• https://www.mmc.nl/kno/aandoeningen-en-behandelingen/heesheid/
• https://www.cm.be/

Medische revisie: Peter De Smet, Scientific & Medical Education Manager & Bert Hannosset, M.D.